! Sistem Olay Bildirimi (System Event Notification):İşletim sisteminizde oturum açma, ağ ve güç olaylarına yönelik bir
takım kayıtların tutulmasını sağlayan bu hizmeti kapatırsanız işletim
sisteminiz bazı işlevleri yerine getirmeyebilir. Elle durumuna
getirirseniz zaten kendisi çalışmaya başlayacaktır, bu sebeple Otomatik
olarak ayarlamak en uygunu olur.
SSDP Bulma Hizmeti (SSDP Discovery Service):Evrensel tak ve çalıştır bir cihazınız yoksa Evrensel Tak ve Çalıştır
Aygıt Makinesi hizmetinde olduğu gibi Devre Dışı olarak atayabilirsiniz.
Sunucu (Server):Eğer bir ağa bağlıysanız ve ağdaki diğer kullanıcılarla dosya veya
yazıcı paylaşımında bulunmak istiyorsanız bu hizmeti otomatik olarak
başlatmalısınız. Eğer bir ağa bağlı değilseniz Elle veya Devre Dışı
olarak atayabilirsiniz.
Yalnız bu servis kapatıldığında sisteminizdeki kullanıcı hesaplarını yönetmekte sorun yaşayabilirsiniz.Şifreleme Hizmetleri (Cryptographic Services):Şifreleme ve güvenlik ile ilgili olan bu hizmet Otomatik olarak
başlatılmalı. İmza doğrulaması gerektiren uygulamalar (mesela Microsoft
Driver Signing, DirectX) bu hizmete bağımlıdırlar. Bazı uygulamalar da
yüklenirken bu servisi arayabilir. Uzman kullanıcılar Elle durumuna
alabilirler.
! Tak ve Kullan (Plug and Play):Tahmin edebileceğiniz üzere Tak ve Kullan desteğine sahip donanımlar
(günümüzde desteklemeyene rastlamak biraz zor) için gerekli olan bu
hizmeti Otomatik olarak ayarlamalısınız.
Taşınabilir Ortam Seri No (Portable Media Serial Number):Bazı taşınabilir MP3 gibi cihazlar için gerekli olan bu hizmet Elle
olarak atanabilir. Böyle bir cihazınız yoksa Devre Dışı olarak
ayarlayın.
TCP/IP NetBIOS yardımcısı (TCP/IP NetBIOS Helper): TCP/IP protokolü üzerinden NetBIOS desteği sunan bu hizmet güvenlik sebebiyle Devre Dışı olarak ayarlanmalı.
Telefon (Telephony):Adından da anlaşılabileceği gibi telefon ile ilgili özelliklerin
kullanılmasını sağlayan bu hizmet, ağ üzerinden IP temelli ses
iletişimi gibi ek özelliklere sahiptir. Elle başlatılması bu hizmete
ihtiyaç duyan/duyacak uygulamalar için yeterli olacaktır.
Telnet: Sisteminize Telnet ile bağlanılmasını sağlar. Kullanmıyorsanız güvenlik açısından Devre Dışı olarak atanması gerekir.
Temalar (Themes):Windows XP’ nin cicili bicili ara yüzünü kullanmıyorsanız Devre Dışı
olarak ayarlayın. Bu şekilde yavaş bilgisayarlarda biraz performans
artışı yakalayabilirsiniz.
Terminal Hizmetleri (Terminal Services):Ağa bağlı bir bilgisayarda, birden fazla kullanıcının aynı anda
bağlanması, masaüstünü görüntülemesi ve kullanması, uygulamalar
çalıştırması gibi faydaları sunan bu hizmeti ağa bağlı değilseniz Devre
Dışı şeklinde ayarlayın.
Uyarıcı (Alerter):Kullanıcılara ve bilgisayarlara sistem yöneticisi olarak mesajlar
atmanızı sağlayan bu hizmeti kullanmıyorsanız Devre Dışı olarak atayın.
Uygulama Katmanı Ağ Geçidi Hizmeti (Application Layer Gateway Service):Windows XP’ nin firewall ve bağlantı paylaşımı için 3. parti
eklentilere destek veren bu hizmete gerek duymuyorsanız Elle seçeneğini
uygulayın.
Uygulama Yönetimi (Application Management): Sisteminize uygulama kurulumunda ve kaldırılmasında gereken bu hizmeti Elle olarak atayabilirsiniz.
Uzaktan Erişim Bağlantı Yöneticisi (Remote Access Connection Manager):Internet bağlantısını bir modem ile gerçekleştirenler bu hizmeti
Otomatik olarak ayarlamalılar. Bu hizmet çalışmazsa sisteminizde ağ
bağlantıları gözükmez.
Uzaktan Erişim Otomatik Bağlantı Yöneticisi (Remote Access Auto Connection Manager): Bir program tarafından DNS veya NetBIOS adı istendiğinde bir ağ bağlantısı kuran bu hizmeti Elle durumuna ayarlayabilirsiniz.
Uzaktan Kayıt Defteri (Remote Registry):Windows ile ilgili bir çok kaydın bulunduğu Kayıt Defterine ağ
üzerinden ulaşılabilmesini sağlayan bu hizmeti güvenlik sebebiyle Devre
Dışı olarak ayarlamalısınız.
! Uzaktan Yordam Çağrısı (Remote Procedure Call ) (RPC):Diğer bir çok hizmet bu hizmete bağımlı olarak çalışır. Bu yüzden
Otomatik başlatılmalıdır, zaten bu servis isteseniz de devre dışı
bırakılamaz.. Bu servisle ilgili ayrıca güvenlik yamaları bulunuyor,
bunları mutlaka uygulayın.
Uzaktan Yordam Çağrısı (RPC) Konumlayıcı (Remote Procedure Call (RPC) Locator): RPC veritabanını yöneten bu hizmet Elle olarak atanabilir.
Webclient:Internet üzerinden çalışan bazı uygulamaların ihtiyaç duyduğu bu hizmet
Elle olarak atanabilir. Güvenlik için Devre Dışı olarak da
ayarlanabilir.
Windows Image Acquisition (WIA):Sisteme bağlı bir tarayıcı veya kamera yoksa bu hizmeti Devre Dışı
olarak atayabilirsiniz. Adobe Photoshop gibi yazılımlar çalıştıklarında
bu servisi de çalıştırmak isteyebilirler.
Windows Installer:Programların kurulumu, tamiri ve kaldırılması için gerekli bir
hizmettir. “*.msi” dosyaları bu hizmete ihtiyaç duyarlar. Elle olarak
ayarlanabilir.
Windows Saati (Windows Time):Bir sunucuya bağlanarak sistem saatini ayarlayan ve bunu ağ içerisinde
uygulayarak senkronizasyon sağlayan bu hizmeti ev kullanıcıları Devre
Dışı seçeneği ile kapatabilirler.
! Windows Ses (Windows Audio): Hoparlörünüzden ses gelmesini istiyorsanız bu hizmet Otomatik olarak atanmalıdır.
Windows Sürücü Araçları Yönetim Uzantıları (Windows Management Instrumentation Driver Extension): Sürücülerden sisteme, sistemden sürücülere bilgi sağlayan bu hizmete Elle seçeneği uygulanabilir.
! Windows Yönetim Yardımcıları (Windows Management Instrumentation): İşletim sistemi hakkında bilgi, yönetim bilgileri ve ara yüz sağlayan bu hizmet mutlaka Otomatik olarak atanmalıdır.
WMI Performans Bağdaştırıcısı (WMI Performance Adapter): Windows'un kendi sistemleri ile ilgili bir servistir, elle durumunda bırakılabilir.
Yardım ve Destek (Help and Support): Yardım ve Destek merkezine ulaşmanızı sağlayan bu hizmeti Devre Dışı olarak ayarlamanızda bir sakınca bulunmamakta.
Yazdırma Biriktiricisi (Print Spooler):Yazdırılmadan önce dosyaları belleğe aktaran bu hizmet eğer bir yazıcı
kullanıyorsanız mutlaka Otomatik başlatılmalıdır. Eğer bu servis
çalışmazsa sisteminize bağlı yazıcı gözükmez.
Yönlendirme ve Uzaktan Erişim (Routing and Remote Access):Yerel veya geniş kapsamlı ağlarda yönlendirme hizmeti sağlayan bu
hizmet bir ev kullanıcısının ihtiyaç duymayacağı bir hizmettir. Devre
Dışı olarak atamak güvenlik için de yararlı olacaktır.
Windows
XP hizmetlerinin açıklamaları bu kadar. Bu açıklamalar için Windows XP
Professional (Service Pack 1) Türkçe ve İngilizce sürümleri
kullanılmıştır. Türkçe sürümde yukarıdaki açıklamalarda da
görebileceğiniz gibi bazı hizmetlerin isimleri İngilizce yazıldığı için
kafa karıştırmama amacıyla aynen aktarıldı.
3. Parti Hizmetler ve PerformansWindows
XP’ de sadece işletim sisteminin kendi oluşturduğu hizmetler bulunmaz.
Sisteminize kurduğunuz veya kendi programladığınız yazılımlar birer
hizmet olarak arka planda çalışabilirler. Bu tip program parçalarına
sahip yazılımlar en çok firewall, anti-virus, web sunucusu tipinde
olanlardır. Bu tür programların ara yüzleri size bir takım ayarları
değiştirmenize ve bilgi edinmenize yararken asıl iş yapan kısımlar arka
planda çalışan ve hizmet olarak konfigürasyonu yapılmış programlardır.
Eğer programcılık ile uğraşıyorsanız sizde biraz araştırma ve uğraş ile
yazdığınız programı bir hizmet olarak arka planda çalışmasını
sağlayabilirsiniz.
Resimde
görebileceğiniz gibi sisteme sonra eklenen Apache, MySQL, AVG
Anti-Virus gibi yazılımlar birer hizmet olarak çalışmaktalar.
Peki,
hizmetleri bu bir önceki başlıkta anlatıldığı gibi ayarlamak bize ne
fayda kazandıracak? Yapılan iyileştirmenin ardından ilk
karşılaşacağınız fayda sistemin açılış ve kapanış hızının artması
olacaktır. Arka planda ne kadar çok program olursa, açılışta ve
kapanışta o programların sabit diskten okunup, gerekli ayarlarının
atanması veya bellekten kaldırılıp değişen ayarların kaydedilmesi o
kadar uzun sürer. Eh, açılışta sabit diskten okunan bu hizmetler havada
durmayacak ve çalışmaları için fiziksel belleğe aktarılacak. Bu da
fiziksel belleğin daha çok işgal edilmesi ve bu işgal düzeyi artarsa
takas bölgesine daha çok erişilmesi manasına gelir. Popüler bir konu
olarak oyunları ele alırsak: sonuçta yüklemeler daha uzun sürecek,
oyunun en heyecanlı yerine takas dosyasına (swap file) ulaşılmak
zorunda kalındığı için atlamalar meydana geleceğinden, tüm keyfiniz
kaçacak. İyileştirme ile aslında belleğinizi maksimum verimle kullanmış
oluyorsunuz. Tabii 3D Studio Max, AutoCad gibi programları kullananlar
için de durum aynen geçerlidir: ne kadar çok bellek, o kadar geniş
çalışma alanı.
Yukarıda
hizmetleri düzgünce ayarlanmış olan bir işletim sistemi açıldıktan
hemen sonra alınmış iki ekran görüntüsü görüyorsunuz (Windows XP Pro.
SP1 Türkçe). İlk resimde o anda çalışan mevcut hizmetlerin listesi
bulunuyor. Listede 3. parti bir yazılım veya hizmet programı
bulunmuyor; tamamen Windows XP’ nin kendi programları. Dikkat ederseniz
programlardan birisi Görev Yöneticisi, yani o da kapatılırsa program
sayısı 12’ ye düşecek. Biraz daha iyileştirme ile Bu sayı 10
seviyesine, eğer bir yerel ağa veya internete bağlanılmayacaksa bu sayı
7-8 seviyesine rahatlıkla çekilebilir. İkinci resimde ise
kullanılabilir bellek alanına dikkatinizi çekmek istiyorum. 256 MB
fiziksel belleğin 175 MB’ lık kısmı boş. İki satır önce bahsi geçen ek
iyileştirmeler sayesinde boş bellek miktarı 180 MB’ a hatta biraz daha
üstüne doğru genişletilebilir.
DeğerlendirmeYazıda
hizmetlerin yönetimi ve nasıl iyileştirmeler yapılabileceğinden
bahsedildi. Aynı şekilde Linux kullanıcılarının da kendi araçlarını
kullanarak iyileştirmeler yapabileceklerini hatırlakmak gerekir. Gönül
isterdi ki Microsoft, işletim sistemi kurulumuna uzmanlar için bir
seçenek koysa ve gereksiz olan hizmetler ve kullandıkları dosyalar bu
şekilde kapatılacaklarına hiç kurulmasa. Daha iyimser bir yaklaşımla,
bilgisayarın kullanılacağı işe uygun seçimler yapılarak hizmetlerin o
seçime uygun olarak kurulumu yapılsa. Böylece boş yere disk alanı
işgalinden de kurtulmuş oluruz.
Bu noktada değinilmesi gereken
bir başka konu ise Windows XP işletim sisteminin bileşen ekleme ve
kaldırma sisteminin tam anlamıyla rezalet olduğudur. Bir kaç hizmet
için ekleme, kaldırma yapılabilen bu alana ek olarak sisteme entegre
edilmiş diğer programlar için seçenekler bulunuyor. Gelin görün ki
hatalar içeren bu sistem (örneğin kaldırılan programların hala
çalışabiliyor olması), umarım bir sonraki Windows sürümünde (Windows
Vista) es geçilmeyerek adam akıllı bir hal alır.
not: söz konusu
değişiklikler oldukça üst düzey ayarlardır. yazıda anlatıldığı şekilde
kayıt defterinin kopyası alınması ve tecrübeli kullanıcı olmayanların
bu ayarları hiç karıştırmaması önerilir.
kaynak: darkhardware.com