Windows Vista Ayrıntı inceleme ( Tepeden Tırnağa Windows Vista )

Bütün Ayrıntılarıyla Extra Özellikleriyle Vista...
Muhtemelen bu yazıyı okuduğunuz işletim sistemi, birkaç yıldır pazarda
hakimiyetini sürdüren Microsoft Windows XP. Bir önceki Windows ailesine
göre masaüstüne oldukça büyük yenilikler getiren Windows XP, donanım
desteği gibi konularda önde olmasına rağmen, hitap ettiği kitle
açısından çok önemli olabilecek görünüş ve bilgisayar kullanımına
getirdiği kolaylıklar açısından artık eskimeye başlamıştı. Herkes
kullanamasa da, pek çok insan Mac'lerin kullanıcı
arabirimini -biraz tuhaf olmakla birlikte- etkileyici buluyor. Kişisel
olarak kullandığım KDE de aynı şekilde gören arkadaşlarımın yüzünde bir
hayranlık ifadesi uyandırabiliyor. Kısacası, Windows XP, eskidi.


Uzun tarihin kısası - Düşürülen Özellikler

Windows Vista'nın geliştirme süreci teknik olarak 2001'de başladı. O
zamanlar, gelecekte çıkacak bir Microsoft işletim sistemi ile Windows
XP arasında bir ara-sürüm olarak Longhorn kod adlı bir işletim
sisteminden bahsediliyordu. Microsoft, Windows XP ve 2003 Server
sürümlerini ön planda tutarak, uzun bir geliştirme sürecine girdi. Bir
süre sonra, 2004'te Microsoft Longhorn için ciddi değişiklikler
yapacağını duyurdu. O yıl, 2003 Server kodunu taban alan yeni bir
geliştirme süreci başladı. 2005'te başlayan Beta testleri ile görünüm
ve özelliklerde yapılan değişikliklerden sonra, 2006 başlarında özellik
listesi geniş çapta donduruldu ve performans,hata giderme gibi kalite iyileştirme işlemleri geldi.

Bu sırada Windows Vista ile gelmesi beklenen bazı özellikler, genel
olarak kalite endişeleri nedeniyle terkedildi veya ertelendi.

WinFS: Windows Future Filesystem, özellikle arama konusundaki
getirileri öne çıkarılarak konuşulan, Microsoft işletim sistemleri için
geliştirilen yeni bir dosya sistemi mimarisi. Daha önce Vista'yla (daha
doğrusu o zamanki kod adı Longhorn ile) gelmesi beklenen dosya sistemi
ertelendi. Windows Vista, arama işlevi için daha önce kullanılan
tekniklerin geliştirilmesine güvenirken, WinFS'in bazı özelliklerinin
de şu an kullanılan teknolojilere entegre edilmesi planlanıyor.

NGSCB: Next Generation Secure Computing Base, önceleri
Palladium olarak konuşulan güvenlik teknolojileri grubuydu. NGSCB,
destekleyen grup tarafından geliştirilen donanım ile yazılımın
işbirliği ile güvenliği daha ileri taşıyacağı söylense de, pek çok kişi
için bu teknoloji kullanıcılardan çok üreticilerin güvenliğini
sağlayaağı ve üreticilerin sundukları ürünler üzerinde kısıtlamalar
getirmesine yardımcı olacağı düşüncesiyle eleştiriliyordu. Vista,
Trusted Platform Module (TPM) donanımı desteklemekle birlikte, NGSCB'yi
içermiyor.

Windows PowerShell: Windows işletim sistemleri, eskiden beri
genişletilebilir ve yetenekli bir komut satırı arabirimi içermiyordu.
Bunun temel sebeplerinden biri, tasarımda esas işlevselliğin grafik
kullanıcı arabirimi ile sağlanmasıydı. Unixler ve Linuxlarda ise bunun
tam tersi geçerli; temel işlevsellik komut satırı arabiriminden
sağlanırken, grafik arabirimler genellikle bu komut satırı
uygulamalarının etrafında çalışıyor. Vista'nın getirmesi beklenen yeni
Windows komut satırı arabirimi ve scripting dili, Vista'ya dahil
edilmedi ve Windows PowerShell olarak ayrı bir ürün şeklinde
hazırlandı. PowerShell, özellik açısından Bash ve Python'u andırıyor,
fakat Windows programlarının hala temelde grafik arabirim üzerinde
işlediğini de hatırda tutmak gerek. PowerShell'i indirmek için bu adrese bakabilirsiniz.



"Havadar" masaüstü: Neler değişmiş?

Aslında "Neler pek değişmemiş?" desek daha kısa sürerdi tabii. Hakkında
en çok konuşulan Vista güzelliklerinden biri, Aero adı verilen
kullanıcı grafik arabirim kavramı. Aero, saydamlık veya gölgeler gibi
etkilerin, artık grafik işlemcisine yüklenmesinin desteğini alarak,
çağdaş masaüstü kavramına daha büyük bir adım atıyor. Windows Vista'nın
yüksek donanım gereksinimlerinden bahsedilmesinin bir sebebi de Aero;
özellikle ekran kartınız "Aero destekli" değilse, saydamlık gibi
etkilerden arınmış basit görünümü kullanabiliyorsunuz. Aero ile ilgili
seçmece detaylara gelmeden, genel masaüstü ortamı şu şekilde:




Kurulum sonunda bir kişiselleştirme yapmazsanız, arkaplan olarak bunu
atıyor. Hiç fena değil. Sol altta, "Başlat"ın kaybolduğunu görüyoruz,
yerini yuvarlak bir düğme almış. Sistem açılışında da karanlıkta
parlayıveren buna benzer bir küre var. Bu menüyle birlikte Hızlı
Başlat'ı, görev çubuğunu ve sistem bildirim alanını tutan alt çubuk
artık saydam-siyah. Simgeler biraz büyümüş ve güzelleşmiş. Sağ alttaki
yazı, RC2 deneme kopyasının çalıştığını bildiriyor.

Not: Windows Vista RC2'de Aero arabirimi doğrudan açılmayabiliyor.
Vista kurulum rutininin sonunda yapılan performans testinin sonucuna
göre alınan bir karar bu. Örneğin 512 MB belleğiniz varsa, ekran
kartınız desteklese bile Aero açılmayacaktır. Bu durumda Aero'yu elle
açmanız gerekecek:

1. Başlat küresinden "All Programs >> Accesories" yolunu takip
edip, Command Prompt girdisine sağ tuşla tıklayın ve açılan menüde "Run
as Administrator" seçin.

2. Komut satırında "regedit" yazarak, kayıt defteri düzenleyicisini çağırın.

3. Buradan "HKEY_CURRENT_USERSoftwareMicrosoftWindowsDWM" girdisine ilerleyin.

4. Composition anahtarını çift tıklayıp 1 değerini girin.

5. Composition Policy anahtarını çift tıklayıp 2 değerini girin.

6. Kayıt defterinden çıkın ve komut satırında "net stop uxsms" komutunu çalıştırın.

7. "net start uxsms" komutuyla servisi tekrar çalıştırın.

Birkaç pencere açalım ve grafik arabirim makyajlarını görelim şimdi:


Pencere dekorasyonları Aero'yla birlikte saydamlaşmış. Buzlu cam
görünümü arabirimi oldukça güzel gösteriyor. Yakından bakmak
isterseniz:



Önde olması dışında etkin pencereyi diğerlerinden ayıran tek şey,
kapatma düğmesinin kırmızı olması. Fareyle üzerlerine geldiğinizde
küçültme ve tam ekran düğmeleri de mavileşip parlıyor.




Pencere küçültme/büyütme animasyonları da elden geçmiş. Küçültmek
istediğiniz zaman pencere saydamlaşıp görev çubuğundaki yerine doğru
"uzaklaşıyor". Görev çubuğundan çıkarken de elbette tam tersini
yapıyor. Yeni açılan pencereler ise ekranın içinde çıkıyor gibi,
saydamlığı kaybederek gözönüne geliyor. Yukarıdaki resimde küçültme
işleminin birkaç safhasının ekran görüntüsünü alıp üst üste bindirdik;
yani öyle aynı pencereden birkaç tane görmeyeceksiniz.




Görevler arası kolay geçiş için eklenen iki moddan biri 3D Flip. Hızlı
Başlat alanındaki ilgili düğmeyle etkinleşebildiği gibi, Start+TAB
bileşimiyle de bu hale getirebiliyorsunuz. Farenin tekerleği,
pencerelerin sanki dev bir çarkın etrafındaymış gibi dönmesini
sağlıyor, seçtiğiniz pencere öne geliyor. Saydamlık etkisi ve gerçek
zamanlı önizlemeyle makyajlanmış bir görev değiştirme modu daha var; o
da alışık olduğumuz Alt+TAB bileşimiyle çalışıyor.



Her iki görünümde de pencerelerin gerçek zamanlı önizlemeleri
görünüyor; hatta videolar önizleme kipinde oynamaya devam ediyor.
Bunları ne yazık ki sadece Aero ile elde edebiliyorsunuz.



Görev çubuğu tepkileri elden geçmiş. Görev çubuğunda yer alan
pencerelerin üzerinde gezdiğinizde bunların da gerçek zamanlı
önizlemeleri çıkıyor, varsa hareketli video dahil. Farenin üzerine
geldiği pencere başlığı mavi, odakta olmayan pencere başlığı ise
turuncu bir pırıltıyla tepki veriyor.

Sistem bildirim alanında çıkan baloncuklar, saydamlığın artması ve
azalması şeklinde görünüyorlar. Ayrıca tam ekran film izlemek gibi
kullanımlarda, kullanıcının dikkatini dağıtmaması amacıyla,
baloncukların çıkışı ertelenebiliyor.

Vista, kullanım sırasında performansa bağlı olarak görünümünü
ayarlayabiliyor. 512 MB bellek ve Athlon 1700+ ile yoğun işlemler
gerçekleştirirken iki kere buna tanık olduk; bilgisayarın performansı
düşük olduğu için, grafik "güzellik"lerden bazılarını kapatmak isteyip
istemediğimizi sordu.
Başlat menü yapısı

Emektar "Başlat Menüsü" yerine gelen küreye tıkladığınızda biraz daha
derli toplu ve güzel görünümlü bir menüyle karşılaşıyorsunuz. Saydamlık
burada da yerini alıyor. Sağ kanatta hızlı erişim için gerekli yerler
listelenmiş ve kesimin üstündeki simge herbiri için farklı görünüyor.
Kapatma ve kilitleme kısayollarının yanındaki ok, bu tip diğer
işlemlerin olduğu bir menü daha açıyor. Kapatma düğmesi varsayılan
olarak sistemi beklemeye alıyor. Sol kanatta yine sık kullanılan
uygulamalar dizilmiş.



Windows XP'deki kat kat açılan menülerin yerini alan yöntemde, her alt
menü aynı alanda açılıyor ve üst menüye dönmek için "Back" düğmesine
basmak gerekiyor. Her seferinde bir fazla "Geri" tıklaması gerektiren
yöntem, yine de eski sistemin açıla açıla ekranı kaplayabilen
karmaşasından uzak ve temiz bir görüntü sunuyor. Alt kısımdaki arama
çubuğu ile hızlı bir arama yapabiliyorsunuz.



Aslında bir programa ulaşmanın en hızlı yollarından biri bu tümleşik
arama işlevi. Arama altyapısı, Vista'nın hemen hemen her yerinde
karşımıza çıkıyor. Hızlı (anında) arama istenebilecek yerlerde, örneği
kullanıcının belge dizinlerinde indeksleme yapılıyor. Bu indeksleme,
bir dizüstünde pilden çalışma gibi durumlar için devreden
çıkarılabiliyor. Ayrıca kullanıcının işlem gücüne ihtiyaç duyduğu
zamanlarda indeksleme işlevi düşük bir öncelik düzeyinde çalıştırılarak
kullanıcının performans düşüklüğü hissetmemesini sağlamayı deniyor.




Yeni ve değişen bileşenler

Sidebar ve Gadget'lar




Windows Sidebar adı verilen yenilik, ekranın sol veya sağına yerleşen
bir çubuk. Aero ile saydam olan çubuk, Basic görünümünde gri oluyor.
Sidebar'da çeşitli küçük araçları çalıştırabiliyorsunuz, Linux altında
KDE kullananlar, SuperKaramba'yı düşünebilir. Gadget adı verilen bu
küçük araçlar, sarı yapışkan kağıtlar, bir saat ve işlemci yükü gibi
pratik işlevler yanında, resimler dizininizdeki resimleri sırayla
gösteren bir Slide Show oyuncağı gibi tamamen gereksiz görünen
eğlencelikler de olabiliyor. Kurulumla birlikte 10 civarında Gadget
geliyor ve dilerseniz internet üzerinden bunlara yenilerini
ekleyebiliyorsunuz. Şu an için çok fazla seçeneğiniz yok, ancak
Microsoft başka üreticilerin de Gadget üretebilmesini amaçlıyor.
Resimde rastgele birkaç Gadget açtık; bir takvim sayfası, işlemci yükü
ve RAM doluluğunu gösteren bir izleyici gibi... 1280x1024 noktacık
boyutundaki aslını görmek için resme tıklayın. Sidebar, yaygınlaşan
geniş ekranlarda daha hoş ve kullanışlı durabilir.



Ya da isterseniz bu Gadget'ları Sidebar'dan alıp masaüstüne saçabilirsiniz.
Windows dosya gezgini




Bilgisayarım (My Computer) artık sadece Bilgisayar (Computer). Pencere
daha fazla görsellik ve daha fazla bilgi verecek şekilde
yapılandırılmış, ayrıca menü çubuğu görüntüden kaldırılmış;
görüntülemek için "Alt" tuşuna basmalısınız. Pencerenin aşağıda kalan
bölümünde, herhangi bir şey seçili değilse içinde bulunduğunuz yerle
ilgili, seçili bir cisim varsa da onunla ilgili bilgiyi
görebiliyorsunuz. Solda hemen gitmek isteyebileceğiniz yerler
sıralanmış. Bir dizin yukarı çıkmaya yarayan düğme de kaldırılmış,
çünkü adres çubuğunun yeni kullanım yöntemi onu gereksiz kılıyor:



Bilgisayarın neresinde olduğunuzu gösteren adres çubuğunun yapısı
değiştirilerek, bulunduğunuz dizine kadarki üst dizinleri hiyerarşik
olarak görüntüleyip, ulaşabileceğiniz bir hale getirilmiş. Bu tür
gezinti yöntemlerine, Hansel ve Gretel masalında, kardeşlerin yollarını
bulabilmek için arkalarında bıraktığı ekmek parçalarından esinlenerek
Breadcrumb Navigation deniyor. Pencerenin, dolayısıyla adres çubuğunun
genişliğine bağlı olarak, üst dizinlerden birkaç tanesini aynı anda
görebiliyorsunuz. Yukarıdaki ekran görüntüsünde, "resimler" dizininden,
bunun üç üst seviyesindeki "********" dizinine gitmek için tek yapmak
gereken, "********" seçeneğine tıklamak. Bu şekilde hem daha fazla
bilgi veriyor, hem de daha hızlı ulaşım sağlıyor. Eğer orada görünmeyen
bir üst dizininiz varsa (yani çok derinlerdeyseniz) adres çubuğunda
görünen en üst dizinin hemen solundaki oka tıklamak, Bilgisayar
(Computer) katına kadar tüm üst dizinleri içeren bir menü açıyor. Geri
ve İleri tuşları da yerinde, fakat adres çubuğunu kullanmaya bir kere
alışınca onlara pek iltifat etmiyorsunuz, sadece bir kısayol kullanıp
tamamen alakasız bir yere gittiyseniz aklınıza geliyor. Adres çubuğunun
hemen sağında arama kutusu eklenmiş. "Search as you Type" tarzı arama
kutusu, bulunulan dizinde siz yazdıkça filtreleme yapıyor.



Windows gezgini, dosya tipleri açısından da daha yetenekli ve bilgiyi
organize etmek için sunduğu olanaklar genişlemiş. Ancak bunlar sadece
tanıdığı dosya biçimleri için geçerli. Tanımadığı dosya tipleri
arasında ise bizim inceleme sistemindeki müzik dosyalarının büyük
çoğunluğunu oluşturan müzik dosyaları (FLAC veya OGG) ile
OpenOffice.Org belgeleri vardı.



Dosya kopyalama penceresinde anlık aktarım hızı gibi bilgiler gösteriliyor.



Vista'nın arama işlevi, büyük oranda WinFS'in getirilerinden
faydalanacaktı, ama şu an için WinFS ortalarda yok. Yine de Microsoft,
varolan teknolojilerini kullanarak arama işlevini ciddi şekilde
iyileştirmiş. İzlenen dizinlerde "anında arama" mümkün, ve dilediğiniz
diğer alanlarda da daha önce Windows Explorer'a gömülü halde gördüğünüz
"yazarken ara" tipi arama imkanınız var. Yaptığınız aramaları
kaydederek, daha sonra bunlara hızlı ulaşım sağlayabiliyorsunuz.
Kaydedilen aramalar sanal dizin gibi bir yapıya sahip ve güncelleniyor.

Oyunlar

Windows Vista'da oyunlar da tamamen elden geçmiş. Pinball çıkarılırken,
Mahjong ve Satranç gibi yeni oyunlar gelmiş. Eski sürümlerde varolanlar
da dahil olmak üzere hepsi daha şık grafiklerle bezenmiş.



Oyunlar penceresinde, seçtiğiniz oyunun ne gibi bir "Performans Puanı"
istediğini gösteriyor. Performans puanı konusunu yazının ilerleyen
sayfalarında göreceksiniz, şimdilik Vista'nın bileşenleri ufak bir
testle değerlendirmesi olarak düşünün. Sistemimizin performans puanı 1,
oyunların önerdiği puanlar ise 2 olmasına rağmen güzel grafiklerle
sorunsuz çalıştı.



Çokluortam Uygulamaları


Windows Media Player, 11 sürümüyle Vista'daki yerini alıyor. Bu sürüm,
Vista genel görünüşüyle uyumlu şekilde düzenlenmiş ve daha fazla grafik
sunuyor.




Media Library, eski "ağaç" görünümünden, tamamen grafik gösterime
geçmiş. Sol taraftan seçtiğiniz ölçütlere göre listeleri size
gösteriyor. Üst kısımda yine "yazarken ara" biçiminde bir arama çubuğu
bulunuyor ve ortam kütüphanenizde arama yapıyor. Media Sharing ile,
uyumlu aygıtlar arasında akış sağlayabiliyorsunuz; bu şekilde örneğin
TV'de görüntü izlemek için bilgisayarı evin oturma odasına koymaya
gerek kalmıyor. Gereken şey, tabii, uyumlu bir aygıtı, mesela Xbox
360'ı oturma odasına koymak.




Windows DVD Maker, resim ve videolarınızı TV'de izleyebileceğiniz bir
DVD hazırlamak için Windows DVD Maker yazılımını içeriyor. Bununda DVD
içeriğini hazırlayıp, buna menüler ekleyebiliyor ve sonra da DVD'ye
bastırabiliyorsunuz. Program bir noktada eski sürümden Movie Maker'ı
tamamlıyor.



Üstteki resimde Windows Media Center'ı görüyorsunuz.

Çokluortam uygulamalarının işlemci yükü ise biraz fazla gibi geldi.

Internet ve Ağ uygulamaları

Internet Explorer 7+




Windows Vista ile Internet Explorer 7+ geliyor. Elbette Internet
Explorer 7 ile aynı şey aslında, Vista'da gelen sürüme 7+ demişler,
çünkü bazı özellikleri sadece Vista altyapısında bulunan işlevlerle
kullanılabiliyor, bu yüzden de XP altında çalışacak IE'de bulunmuyor.
Menü çubuğunun kaldırılmasıyla görüntülenebilir alanın daha verimli
kullanılması sağlanmış. İlk anda menüler olmayınca yaşanan şaşkınlığı
attıktan sonra, daha rahat kullanabiliyorsunuz. Sekmeli gezinti
özelliği kazandırılmış.

Quick Tabs ile, açık olan tüm sekmeleri küçük resim olarak görme olanağı da mevcut.

Internet Explorer, görüntü dışında, altyapı olarak da çok geniş
kapsamlı bir yenilikten geçmiş. Vista'da güvenliği artırabilmek için,
artık bir tür "Kum havuzu"nda çalışıyor; yani sınırlı bir kullanıcıdan
bile daha düşük bir yetki düzeyinde. Ayrıca, görünüşü aynı olsa da,
Internet Explorer, Windows kabuğundan ayrılmış. Daha önceki sürümlerde
IE, aynı zamanda bilgisayarda gezinti (Dosya Tarayıcı, File Browser)
için de kullanılıyordu. Bu iki yenilikle Vista'da güvenliğin belirgin
şekilde artması bekleniyor, en azından, tarayıcıda keşfedilecek açığın
sisteme verebileceği hasar azalacaktır. Güvenliğe yönelik gelişmelere
bir örnek de dahili "Phishing" süzgeci. Tarayıcı davranışında,
aşağıdaki durum çubuğunda her zaman bulunulan sayfanın adresini
göstermesi gibi yine güvenlik önlemlerini sıkılaştıran değişiklikler
var.


Gömülü RSS Feed özelliği ile bulunulan sayfadaki RSS'lere abone
olunabiliyor ve böylece harici bir RSS okuyucuya ihtiyaç ortadan
kalkıyor. Sağ alt kısımdaki büyüteç simgesi, yüksek çözünürlüklü büyük
ekranlarda sayfaların daha rahat görüntülenebilmesi için sayfaya "zoom"
yapmaya yarıyor. Bu işlev, sadece metin boyutunu değil, sayfayı bir
bütün olarak büyütüyor. Yazıtiplerinin görüntüleme çözünürlüğü de
otomatik olarak artıyor.

Performans konusunda ise ne yazık ki yine gereğinden fazla şey istiyor ve işlemci yükünü fazlaca artırabiliyor.



Meeting Space, oldukça geniş bir paylaşım ve ortak çalışma alanı sunuyor. NetMeeting'in yerini alan uygulamayla kullanıcılar
uygulamalarını veya bütün bir masaüstünü ağda çalışma arkadaşlarıyla
paylaşıma açabiliyor ve ortaklaşa dosya düzenleme veya notları paylaşma
gibi grup çalışmalarına izin veriyor. Eğer bir ağ bulunamazsa, başka
bir bilgisayarla otomatik olarak kablosuz ad-hoc bağlantı yapabilen
yazılım 10 kullanıcıya kadar toplu çalışmayı mümkün kılıyor.

Outlook Express'in yerini ise Windows Mail almış. Şu an için Windows XP
altında bulunmuyor, ama Windows Mail'ı geliştiren aynı ekip, benzer bir
isimle yazılımı XP için de geliştiriyor. Temel yenilikleri bir Bayesian
gereksiz posta ve bir Phishing süzgeci.



Takvim, yani Windows Calendar, çok karmaşık ve kapsamlı olmayan bir
takvim uygulaması. iCalendar desteği var, ve ajandanızı paylaşma
olanağı sağlıyor. Bunlar dışında pek fazla dişe dokunur özelliği yok.

Profil sihirbazı - farklı ağlarla kolay bağlanabilirlik




Benzer başka bir sihirbaz. Bir tür "Ağ profili" sihirbazı ile, farklı
zamanlarda bağlandığınız birden fazla ağ için otomatik ayarları
hazırlayabiliyor.



Ağ ayarları kullanıcı ile daha basit iletişim kuruyor.






Kaputu kaldırın, motora bakıyoruz

Vista, grafik masaüstü kullanımında eski sürümden hem görsel hem de
kullanışlılık açısından büyük farklılıklar taşıyabilir, ancak kozmetik,
özellikle de bu tür grafik masaüstü ortamlarını yıllardır taşıyan
Linux/Unix ve Mac gibi platformlar varken, hepsi de oldukça pahalı olan
Vista sürümlerinin fiyatını haklı çıkarmaya yeterli bir neden değil.
Aradan geçen beş yılda Vista altyapı olarak da yenilikler ve
geliştirmeler edinmiş.

Grafik efektler bir anlamda yeni Desktop Window Manager (DWM) ile
mümkün olmuş. Bu modelde, uygulamaların ekrana kendilerini doğrudan
çizdirmeleri yerine, bütün görüntü işlevleri tamponlara yapılıp, DWM
tarafından uygulanıyor. Bu nedenle Aero, ekran kartında bolca bellek
istiyor. Eğer ekran kartı belleğiniz yeterli değilse, "Basic" görünümle
yetinmek zorunda kalıyorsunuz. Basit görünümde masaüstü grafikleri
Windows XP'dekine benzer yöntemlerle oluşturuluyor. Yeni modelle aynı
zamanda ekrandaki efektler mümkün olduğu kadar ekran kartı işlemcisi
ile oluşturuluyor. Gelecekteki hedef, şimdiki CPU'yu da kullanan yöntemler yerine, grafik çizim işlerinin tamamen ekran kartına kaydırılması.

Vista, DirectX 10 ve Direct3D 10'u getiriyor. Direct3D 10, gelişmiş
sürümden ziyade, toptan yeni bir yapı olarak düşünülmeli. Kullanılması
için yeni donanım gerektirecek. Microsoft, Direct3D'nin grafik
çizimlerini kat kat hızlandırabileceğini söylüyor, ancak bunu
görebilmek için Direct3D destekli kartların masaüstlerimize düşmesini
beklemeliyiz.
Performans

Performansa yönelik özelliklere ReadyBoost ile
başlayabiliriz. ReadyBoost, USB 2.0 gibi bir bağlantıyla, verinin bir
kısmını flash belleklere yerleştiriyor. Bu önbellekleme (caching)
işlemi, rastgele okumalarda, mekanik kafanın daha fazla hareket
etmesini gerektiren normal sabit disk teknolojisi yerine, daha hızlı
olan flash bellek teknolojisini kullanarak sistemin daha hızlı tepki
vermesini amaçlıyor.



ReadyBoost'un çalışması için, aygıtınızın en az 256 MB olması ve USB
2.0 bağlantı noktalarına bağlı bulunması gibi gereksinimler var.
Görünen o ki aynı zamanda yonganın da ReadyBoost desteklemesi
gerekiyor; yukarıdaki ekran görüntüsünde görüldüğü üzere, Vista
tarafından sorunsuz tanınan USB bağlantı noktalarına sahip inceleme
sistemimizde ReadyBoost çalışmayı reddetti.

ReadyDrive adı verilen işlev ise, Vista tarafından
desteklenmesine rağmen, 2006 sonbaharında bu özelliği
kullanabileceğiniz ticari bir sabit disk bulunmuyor. ReadyDrive'ı
tanımlamadan önce, teknolojinin dayandığı hybrid drive (melez sürücü)
kavramından kısaca bahsetmek gerek. Bir melez sürücü, normal sabit disk
plakalarının yanısıra, büyük bir flash bellek alanına sahip bir sabit
disk olacak. Sık erişilen veri mümkün olduğunca bu büyük flash bellek
alanında tutularak, hızlı açılışlar ve düşük güç tüketimi hedefleniyor.
Samsung ve Seagate tarafından geliştirilen ilk ürünler 2007'de
bekleniyor. Şu an için bu teknolojiyi destekleyen bir tek Windows Vista
var; ReadyDrive da Vista'daki desteğin adı.

SuperFetch, hangi uygulamaların kullanılacağını öngörerek
belleğe erkenden yükleme fikrinden geliyor. SuperFetch, sık kullanılan
uygulamaları belleğe ya daha önceden alıyor, ya da yüklendikten sonra
bellekten sanal belleklere taşınmasını engelliyor, böylece kullanıcı
aynı uygulamayı çalıştırmak istediğinde, sabit disk okuması kaynaklı
beklemeleri en aza indirgemeye çalışıyor. Vista aynı zamanda bu
önyükleme için RAM yerine USB noktasından bağlananlar gibi flash
bellekleri de kullanabiliyor.
Güvenlik

Windows ailesinin en çok eleştirilen yönlerinden biri güvenlik
açısından taşıdıkları zayıflıktı. Vista güvenliğe Windows XP'den daha
fazla önem veriyor gibi görünüyor.

Güvenlik önlemlerinden biri, Users Access Control (UAC).
UAC ile artık bütün kullanıcılar ve uygulamalar, normal bir yetki
düzeyinde çalışıyorlar. Eğer bir uygulamanın yönetici yetkilerine
ihtiyacı olursa, bunu elde etmek için kullanıcının onayı gerekiyor.
Odaktaki uygulama, doğrudan izin isteyebilirken, uygulama odakta
değilse, odağı almak için beklemek durumunda. Bu sırada görev
çubuğundaki simgesi parlıyor. İzin isteme durumunda, tüm ekran
kararıyor ve kullanıcı sadece izin isteme penceresiyle etkileşime
girebiliyor. Normal kullanıcılar, yönetici yetkilerine sahip bir
kullanıcı adı ve parolaya gereksinim duyarken, yönetici yetkisine sahip
kullanıcılar parola sorulup sorulmayacağına karar verebiliyor. Vista
kurulumunda girilen kullanıcı adı varsayılan olarak yönetici haklarına
sahip, ve bir program daha yüksek yetki istediğinde UAC bu kullanıcıya
parola sormak yerine, sadece izin verip vermediğini sormakla yetiniyor.
UAC, RC2 öncesi sürümlerde, kullanıcıya fazla müdahale ettiği
şikayetlerini almıştı, RC2'de o kadar belirgin bir sorun yaşatmıyor
ancak büyük olasılıkla Vista kullanımı arttıkça Microsoft UAC'nin izin
sorup sormadığı yerleri geliştirecektir.



Windows Firewall -muhtemelen gelişmiş sürümüyle- Vista'da
yerini almış ve bunun yanına Windows Defender eklenmiş. Windows
Defender, Windows AntiSpyware'den geliyor. Sadece casus yazılımları
bulup temizlemek değil, aynı zamanda sistemin belli alanlarında
gerçek-zamanlı koruma uyguladığı için adı Defender olmuş. Defender,
potansiyel sorunlar hakkında Microsoft'a bilgi gönderebiliyor ve
Microsoft SpyNet entegrasyonuna sahip. SpyNet, kullanıcılardan ve diğer
araştırmalardan, casus yazılımlar hakkında dinamik bir bilgi bankası
gibi işliyor.

Giriş yönetimi, üçüncü parti üreticilerin çeşitli güvenlik önlemi
teklifleri için olanaklar sağlayacak şekilde genişletilmiş. İlginizi
çekebilecek bir yönü, bu genişletmenin, parmak izi okuyucuları veya ses
tanıma gibi yöntemlerle de kullanıcıların kimlik doğrulama işlemlerini
yapabilecek olması.

Tümleşik ebeveyn kontrol sistemi ile, bilgisayarı kullanan çocuklarının
karşılaşacağı içerik hakkında endişelenen ebeveynler için bir kontrol
mekanizması gelmiş. Ebeveyn kontrol sistemi, çeşitli oyun
derecelendirme sistemlerini kullanabiliyor. Denerseniz Vista da
uyaracak ama aklınızda bulunsun, yönetici hesaplarınız şifrelenmiş
değilse hiçbir anlamı kalmıyor.

Sabit disk içeriğini şifreleme özelliği BitLocker ile
geliştirilmiş. Hatırlarsanız ABD'de bazı devlet kuruluşlarının
çalışanlarına ait dizüstü bilgisayarların çalınması sonucu güvenlik
endişeleri başgöstermiş, devlet kurumlarına bazı güvenlik
standartlarını zorunlu tutan belgeler iletilmişti. Bu açıdan gizli
bilgilerin sadece yetkili kişiler tarafından ulaşılabilecek şekilde
şifrelenmesi bir güvenlik ihtiyacı saıylır. BitLocker, Trusted Platform
Module (TPM) yongalarıyla da çalışabiliyor.

Internet Explorer'a getirilen yeniliklerle birlikte Vista teorik olarak
oldukça güvenli gözüküyor, en azından Windows XP'ye göre. Ancak bu
yöntemlerin daha gelişmesi gerekiyor. Bazı antivirüs üreticileri
geçtiğimiz aylarda Vista'nın düşük seviyedeki bazı güvenlik
özelliklerinin, aynı zamanda kendilerinin işini zorlaştırdığından
şikayet ettiler. Bu durumun çözülmesi önemli sayılabilir; eğer iyi bir
çözüm getirilmezse virüslere karşı savunma için azalan seçenekler,
aslında daha büyük tehlikeleri getirebilir. Ayrıca tatmin edici
güvenliğe ulaşmak biraz daha zaman isteyen bir iş. Gerçekten güvenli
olup olmadığını zaman gösterecek.




Vista, kullanıcıya geniş yedekleme olanakları da sunuyor. Özellikle
Windows 2003 Server'dan gelen yeteneklerle, sistem otomatik olarak
kullanıcı dosyalarının yedeğini alabiliyor ve bunu belirlenen yerlere
depoluyor. Yedekler artımlı olarak alınabiliyor, yani daha önce yapılan
bir yedeğin üzerine sadece farklılıklar eklenerek, uzun sürebilecek bir
"tam yedekleme" işleminden kaçınmak mümkün. Teknik olarak Windows 2003
Server'dan gelen "Shadow Copies", Vista'da Previous Versions adı
verilen özelliğin altında yatıyor. Previous Versions'ın, dosyalarınızın
belirli zamanlarda fotoğrafını çektiğini düşünebilirsiniz. Böylece,
üzerinde çalıştığınız bir belgenin yeni bir kopyasını kaydedeceğinize,
yanlışlıkla üstüne yazarsanız, belgenin eski halini getirmek için bir
şansınız daha oluyor.
Ağ Altyapısı

Windows Vista tamamen yeniden yazılmış bir ağ katmanı da getiriyor.
Yerleşik IPv6 desteği eklenmiş ve ayarlar dinamik değiştirilebiliyor;
böylece "parmağınızı oynatsanız restart" şikayeti eleniyor. Kablosuz ağ
desteği geliştirilmiş ve sisteme daha iyi entegre edilmiş. Fast Roaming
özelliği ile kablosuz ağlar arası geçişlerde bağlantı kopmalarının
önüne geçilmek istenmiş. Bunu deneme imkanımız olmadı.

Kullanıcı için ağ arayüzü basitleştirilmiş. Vista kurulumumuzda
herhangi bir çalışma grubu tanımlamadık. Ekran görüntüsünde DEIMOS
olarak gözüken makine, ******** çalışma grubundaki Windows XP Home
Edition çalıştıran dizüstü bilgisayarı. Deimos'tan Vista kurulu olan
********-PC makinesini doğrudan göremiyoruz. Ancak Vista ile herhangi
bir ayar yapmadan ona bağlanabiliyoruz. Sık sık farklı çalışma
gruplarına katılan bilgisayarların, eski sistemde her seferinde yeniden
başlatılması gerekiyordu.

Vista ile Server Message Block ( SMB ) 2.0 da geliyor. SMB 2.0 sadece
Vista ve aynı altyapıya sahip sistemlerde kullanılabilecek, bunun
yanında eski sistemlerle bağlanabilirliği korumak için SMB 1 de
Vista'ya dahil. Bu, Linux sistemlerin Windows ağlarına katılmasını
sağlayan Samba projesinin de Vista için çalışabilmesi demek. Ancak
Samba ile Microsoft arasında bazen gündeme gelen "kedi-fare oyunu"na
tanık olma ihtimalimiz hala var.


Donanımla arası nasıl?

Eski Beta'lardan beri Vista'nın sistem kaynağı açlığı hakkında
dedikodular dönüyordu. Beta'ların optimize edilmemiş ve genellikle
debug için gerekli ıvır-zıvır açık olarak derlenmiş olmaları nedeniyle
bunlarda gerçek payı da yok değildi; örneğin ilk dedikodularda 3 GHz
işlemci gereksiniminden sözediliyordu. RC2 ise son ürüne daha yakın
sonuçlar verecektir.

Şu anda pek çok kullanıcının sahip olduğu sistemlere yakın veya daha
düşük performansa sahip bir standart masaüstü bilgisayara Vista kurduk
ve bir süredir kullanıyoruz. Bu temel sistemde değişiklikler yaparak
kullanım sırasında performansın nasıl olduğuna ve ne tür parça
yükseltmeleri gerekebileceğine bakacağız. Rahat bir şekilde
kullanılabilir hale getiren yükseltmelerin üstünde performans veren
parçalar kuşkusuz sorun olmayacaktır. Bileşenler şöyle:
<blockquote>Abit AT7-MAX2 anakart
AMD Athlon XP 1700+ işlemci (2500+ düzeyine kadar)
Radeon 9600XT ekran kartı, 128 MB bellek
512 MB sistem belleği (2 GB toplama kadar)
Western Digital 80 GB sabit disk
Hyundai L72S monitör
Logitech Desktop Express kablosuz klavye-fare seti
</blockquote>
Taban sistem bu. Normalde işlemci 2500+ civarına
overclock ederek kullanılıyor. İyi bir güç kaynağı ve düzgün bir
soğutma yardımıyla, donanım kaynaklı dengesizliklerden uzak sayılır.
Her bir parça için, diğerlerini çıkabilecek en yüksek noktada tutarak
değişiklikler yaptık ve kullanımdaki aksamaları gözlemledik.

Vista içerisinde, bilgisayarınızın belirli bileşenlerini test edip,
puan veren ufak bir "benchmark" düzeneği var. Kurulumda çalışan bu
düzenek, size bir "Windows Experience Index" veriyor. Bu puanlama,
Vista'nın nasıl görüneceğine karar vermesine ve oyunlar gibi eklerde
belirtilerek, kullanıp kullanamayacağnızı kestirmenize yardım ediyor.
Genel puan, testten geçen bileşenlerden en düşüğünün puanı oluyor.
Sistem performansının darboğazı, en yavaş bileşen olduğuna göre bu
anlamlı bir puanlama. Tavan puan şu an 6.0 ile sınırlı, ama teknoloji
ilerleyip standartlar yükseldikçe, puanın da yükseleceği söyleniyor.



Yukarıdaki resimde, 1 GB bellek ve işlemci 2500+ düzeyine overclock
edildiğinde aldığımız puanı görüyorsunuz. Parçaların tek tek puanları
şöyle:

• İşlemci: Overclock edilmiş haliyle 3.2
  
• Hafıza: Görünüşe göre miktarı değil, bantgenişliğini hesaba katıyor. 1 GB DDR333 kipinde çalışan RAM modülü, 4.1
  puan almış. Anakartın hafıza böleni nedeniyle, aslında DDR400 olan
  bellekler, 166 MHz FSB ile otomatik olarak DDR333 çalışıyor. Çok
  belirgin fark olmuyor ancak.
  
• Grafik: Windows Aero için masaüstü performansı olarak etiketlenmiş. 1.0 alıyor.
  
• Oyun Grafiği: 3 boyut performansı hesaba katılmış ve yine 1.0 almış.
  
• Sabit disk: Western Digital'dan 7200 rpm 80 GB sabit diskimiz 5.0 puan alıyor.
  

Ekran kartı başarılı bir yonga taşımasına rağmen, WEI puanını
düşük tutan darboğaz oluyor. Diğer bileşenler ise WEI'e göre pek düşük
sayılmaz.

Vista için önerilen donanım bileşenleri konusunda Microsoft iki
kategori yapıyor. Bunlardan birincisi, Windows Vista Capable PC olarak
etiketlenenler. En az 800 MHz saat hızına sahip bir işlemci, 512 MB
bellek ve DirectX 9 destekli herhangi
bir ekran kartı olarak sıralanan en düşük gereksinimler, kuşkusuz Aero
da dahil olmak üzere pek çok Vista deneyimini yaşayamamak demek. İkinci
sınıf ise Windows Vista Premium Ready PC. Bunun en düşük gereksinim
listesi biraz daha büyük:

• 1 GHz x86 veya x64 işlemci
  
• 1 GB sistem belleği
  
• En az 128 MB belleğe sahip, Pixel Shader 2.0 destekli, piksel
  başına 32 bit veren, yeni Windows Display Driver Model (WDDM) sürüc
  destekli bir ekran kartı
  
• 40 GB sabit disk üstünde 15 GB boş alan
  
• DVD sürücü
  
• Internet erişimi vs.
  

Windows Vista Starter dışındaki sürümlerde en düşük 512 MB
bellek isteniyor. Starter'ı şu an için konu dışı sayalım,
kullanılabilir bir ürün sayılmaz çünkü.

RAM ile başlayalım.

512 MB RAM, Vista Capable PC için önerilen en düşük miktar. Bu miktar
büyük olasılıkla Aero gibi pek çok işlevin kapalı olduğu durum için
verilmiş bir değer, ancak Basic ile ilgili deneyime girmeden Aero gibi
sisteme daha fazla yük olan durumu inceliyoruz.



İyileştirilen bellek yönetimi sayesinde, Vista, her ne kadar başta
Windows XP'den daha fazla bellek işgal ediyorsa da, kullanılan bellek
alanı, yeniden başlatana kadar Windows XP kadar hızlı büyümüyor. Ancak
bu, 512 MB belleğin yetersiz olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Yukarıda ,
ilk açılıştan bir süre sonra bellek kullanımı oturmuşken, sadece MSN
Messenger açıkken kullanılan bellek miktarını görüyorsunuz: 330 MB.



Bu ekran görüntüsü ise, resim düzenleme için GIMP, birinde 8 sekme açık
olan iki tane Internet Explorer penceresi, Foobar2000, üç tane Windows
Explorer penceresi ve bir de MSN Messenger açıkken alındı. Daha fazla
ayrıntı isteyen olursa; GIMP'te herhangi bir resim açık değildi ve
sadece araçları içeren kutucuk görüntüdeydi. Kullanılan bellek 410 MB
civarında geziniyor ve uygulamalar arası geçişlerde sabit disk erişimi
ciddi şekilde artıyor. Folder Options'tan, korunan sistem dosyalarının
görüntülenmesi seçeneğini açtığımızda, kök dizinde 1 GB büyüklüğünde
bir pagefile.sys dosyası gözümüze çarpıyor. pagefile.sys, Windows NT ve
takipçilerinin sanal bellek dosyasının adı. 1 GB büyüklük, tamamının
bir ihtiyaç olduğunu göstermese de, sık ve uzun süren disk erişimi, bir
hafıza yetersizliğinin alameti. Diğer bileşenlerin herhangi biri
belirgin darboğaz yaratmadı.

F.E.A.R. Demo oynamak ise oyundan bekleyebileceğiniz keyfi alıp
götürüyor. Her ne kadar oynanabilir durumdaysa da, kapalı mekanlarda
bile sabit disk erişimlerinden kaynaklanan duraksamalar can sıkıcı
derecede sık.

1 GB RAM, Vista Premium Ready PC ünvanını taşıyan bilgisayarlar için
giriş düzeyi. Daha ciddi bir gündelik kullanıma benzemesi için, bu
aşamada daha fazla IE sekmesi açarak sistem yükünü biraz artırıyoruz.




Sistemde takılı bellek miktarı yüksek olduğu için Vista da bellek
kullanımında daha rahat davranıyor. Yukarıdaki ekran görüntüsü yine 512
MB bellekli olanla aynı programlar açıkken alındı, yalnız Internet
Explorer'da toplam 20 civarında sekme vardı. İşlemci yükünün fazlalığı
dikkatinizi çekmiştir; bu Internet Explorer'dan kaynaklanıyor. Vista
gerçekten de 1 GB bellekle kullanılabilir düzeye geliyor. Yine diskte
irice bir takas dosyası açtı, ama pek fazla disk işlemi yok.




1 GB hafızayla F.E.A.R oynanabilir durumda. Ancak bellek kullanımını
görebilmek için, bir çatışma sırasında Atl+Tab ile masaüstüne
düştüğümüzde karşımıza çıkan manzara da bu. Belleğin neredeyse tamamı
kullanımda ve daha fazlası her an gerekebilir; zaten oyun içinde de
sabit disk okuması kaynaklı ufak takılmalar bu durumu doğruluyor. Yeni
oyunlar, sistemde yeteri kadar bellek varsa, bu bellekte yüzlerce MB
alanı kaplayabiliyorlar.

2 GB bellek ise, ağır oyunlar ve profesyonel işlemleri değil, daha
"normal" masaüstü kullanımını gözlemlediğimiz bu kısımdaki tüm
sorunlarımızı sildi götürdü. Bolca Internet Explorer sekmesi, bu
yazının yazıldığı Nvu gibi bazı durumlarda kullanıcıların açmak
isteyebileceği bir yığın program üzerine Media Center'da oynatılan bir
DVD ekleyince bile, sistem bellek kullanımı 1 GB'ın biraz üzerine
çıktı, ancak 1.5 GB gibi değerleri hiç görmedi.

Ekran kartınız Aero'yu destekliyorsa başarım yönünden pek büyük bir
sorununuz olmayacaktır. Vista ile gelen yeni sürücü modeli, saydamlık
veya üç boyutlu görünüm gibi işlevlerin işlemciyi meşgul etmek yerine
ekran kartına yüklenmesini amaçlıyor. Grafik masaüstü arabirimi,
getirdiği yeniliklere karşın çok ağır sayılmaz. Oyunlarda ise şimdilik
pek bir değişiklik yok görünüyor, ancak DirectX 10 ile birlikte daha
yüksek performans elde edilebileceği öngörülüyor. Ekran kartınız
Aero'yu desteklemiyorsa zaten Basic görünümü kullanacaksınız. Not
olarak muhtemelen Experience Index'in bir hatasını da düşelim:
İncelemeyle pek ilgili olmayan bir nedenle 64 MB bellekli bir GeForce
2MX400 ekran kartıyla sistemi açtık ve WEI'de bizim 128 MB bellekli
Radeon 9600XT'den daha yüksek grafik puanı aldığını gördük!
Aero falan
açılmadı tabii, ama çalıştı...

Sabit diskte istenen 15 GB boşluk, kurulumun hemen ardından kendisini
onaylatıyor. İncelemede kullandığımız RC2 Ultimate Edition, ilk
kurulumda 8 GB gibi bir sabit disk alanını kaplıyor. Bellek miktarınız
düşükse yine GB ile ölçülen takas dosyasını (sanal belleği) ve zamanla
oluşacak şişmeyi bu rakama ekleyin. İnceleme için 80 GB diskli
sistemimizde kurulu diğer bir işletim sistemini silmek zorunda kaldık.

Sonuçları şöyle bir toparlarsak, "Vista'ya geçmek için en büyük sorun"
ödülünü bellek gereksinimi alıyor. İlk 512 MB modülünüzü Vista'ya
ayırın, ve uygulamalarınıza göre bunun üzerine 512 MB modüller ekleyin
diyebiliriz. Sisteminizi internet gezintisi ve e-postalarınıza bakmak
gibi işlemlerde kullanıyor ve genellikle az sayıda uygulamayı aynı anda
çalıştırıyorsanız, 512 MB ile "idare edersiniz". 512 MB bellekle
Windows XP altında mutlu olan, bilgisayarını daha geniş kapsamlı
kullananlar ise belleklerini 1 GB yaparak durumu kurtarabilirler. Bu
değer aynı zamanda yeterli bir oyun performansı da verecektir. Daha
sıkı oyuncular, ki bu kategoridekiler muhtemelen Windows XP altında 1
GB belleği zaten tutuyor, ek bir 512 MB ile eski rahatlıklarını tekrar
bulabilirler. Sağlam oyuncu değilseniz veya bilgisayarınızı profesyonel
olarak ağır işler için kullanmıyorsanız 2 GB ve üzeri de bir ihtiyaç
değil. 64 bit işlemci kullananların ise bellek miktarını daha yüksek
seçmeleri öneriliyor.

Athlon XP 1700+, Microsoft'un belirttiği değerlerin üzerinde bir
işlemci olmakla birlikte, sınırlarına çok çabuk ulaşıyor. Overclock ile
2500+ yapmak, Microsoft'un listesine göre masaüstü kullanıcısının işini
kolaylıkla görecek bir değere çıkmak anlamına geliyor. Bu seviye,
Firefox'ta bolca sekmeyle gezinti yaparken, bir taraftan bu yazıyı
yazmak, arka planda bir-iki uygulama çalıştırmak gibi işlerle
uğraşırken sıkılıp mola verdiğimizde Media Player ile bir DVD izlemek
için yeterli geldi.
Aynı
işlerde 1700+ çalıştırmak rahatsız eden gecikmelerle sonuçlandı.
"Durumu kurtarmak"tan daha iyisini istiyorsanız, Vista'nın çoklu
thread'leri Windows XP'den daha fazla kullandığı ifadesine dayanarak,
en azından Intel'in HyperThreading'li, veya daha iyisi güncel çift
çekirdekli bir işlemciye yükseltmek isteyebilirsiniz, ancak sırf Vista
çalıştırmak için platformunuzu toptan yükseltmeye ihtiyacınız yok.



Donanım sürücülerinde, beklediğimizin aksine çok büyük sorunlar
bulunmuyor. Vista, inceleme sisteminin IDE RAID yongası hariç bütün
bileşenlerini kendiliğinden tanıdı. Highpoint'ten gelen IDE RAID
yongamızın Windows XP sürücüleri ise Vista altında çalışıyor. Tamamen
değişen görüntü sürücü yapısı nedeniyle ekran kartlarında ilk etapta
sorun yaşanması beklenebilir. Yazının yayına hazırlandığı sırada ne ATI
ne de nVidia kartları için resmi sürücüler hazırdı. Her iki üretici de
Vista'nın bizim incelediğimiz RC2 (Build 5744) ve yeni bilgisayarlarla
verilmek üzere Kasım ayı içerisinde piyasaya çıkan RTM sürümleri için
BETA sürücüleri sağlıyor, ancak bunlar için herhangi bir resmi destek
yok. ATI Radeon 9600XT ekran kartımız, ATI Catalyst Beta sürücüleriyle
sorunsuz çalıştı. Ayrıca Samsung ML-1610 modeli lazer yazıcımızla
D-Link G122 kablosuz USB adaptörünün Windows XP sürücüsü çalışmadı.
Bunların açıklaması, görüntü, yazdırma altsistemleri ve ağ katmanındaki
geniş kapsamlı değişiklikler olabilir. Geri kalan donanımlar için
internette "Genellikle Windows XP sürücüleriyle çalışıyor" deniyor,
ancak bu kadar erken bir vakitte sürpriz yaşarsanız şaşırmayın.



Sürümler ve özellikler: Hangisini kim almak ister?

Vista, öncüllerinin hepsinden fazla sayıda sürüm seçeneğiyle geliyor.
Uzun aksesuar listesi sadece en pahalı sürümde standart. Sadece iki
temel sürümle, Home Edition ve daha yetenekli ("pahalı" diye telaffuz
ediliyor) olan Professional Edition varken, bunlar arasında karar
vermek oldukça kolaydı. Şimdi ise Vista'nın 6 temel sürümü ve bunların
"N", "K", 64/32 bit olanları gibi bir yığın sürümünü göreceksiniz.

Kurulum ve lisans sistemine göre, tüm sürümler tek ve aynı DVD
içerisinde gelecek. Kurmak istediğiniz sürümü belirleyen, kurulum
sırasında gireceğiniz ürün lisans numaraları. Böylece Home Basic
lisansı aldıktan sonra, bunu Ultimate'a yükseltmek istediğinizde, yeni
bir DVD yerine yeni bir lisans kodu almanız yeterli olacak. Korsan
kopyacıların işini kolaylaştıracak gibi görünse de, aslında net bir
farkı yok. "Köşedeki bilgisayarcı" zaten şu anda da Windows'un tüm
sürümlerinin kopya CD'lerini satabiliyor.

Şimdi, illa ki Vista'ya geçmek isteyenler için, bu sürümlere kısaca bir
gözatıp, dikkat edilmesi gereken noktalardan bahsedelim. Sürümlerin
potansiyel kullanıcıları hakkında bir-iki söz söyleme imkanımız da
olacak. Ülkemizde nasıl fiyatlandırılacağından henüz emin değiliz,
yanlarında yazan fiyatları sadece sürümler arasındaki fiyat farklarını
görmek için kullanın.

Windows Vista Starter (Fiyat belirtilmemiş)

Vista Starter, gelişmekte olan ülkeler pazarı için düşünülmüş bir ürün.
ABD, Avrupa ve dünya bankası tarafından belli bir gelir düzeyinin
üstünde ortalamaya sahip olduğu belirlenen pazarlara sürülmeyecek olan
Vista Starter, korsan yazılımın yaygın olduğu bu pazarlara,
diğerilerinden çok daha düşük fiyata sürülecek. Starter, aynı anda
üçten fazla programın çalışmaması, ağ bağlantıları ve kullanılabilecek
işlemci gibi kısıtlamalarla geliyor. İlginç olan bir nokta, Starter'ın
256 MB fiziksel bellek kısıtlamasını da içermesi. Üçten fazla program
çalıştırmayacağı için bu yeterli görülmüş olmalı.

Starter kimin için mi? Kendimizi çok zorlarsak, eğitim kurumları için
diyebiliriz belki. Ama bizce bunu bir kalemde geçin ve işletim
sistemine daha çok benzeyen bir şeye bakın.

Windows Vista Home Basic (199 USD)

Vista Home Basic, Starter'ı saymazsak (ki saymayalım zaten) Vista'nın
giriş seviyesi sürümü. Home Basic'in bir de "N" sürümü var. Tekelcilik
suçlamaları ve alınan bazı kararlar sonucunda Microsoft'un Avrupa'da
geçirdiği zor günler, Media Player gibi eksiklikleri olan "N" sürümleri
çıkmasına neden oldu. N sürümü sadece Avrupa'da satışa sunulacak.

Home Basic, Windows XP Home Edition'un takipçisi olarak planlanmış.
Aero kullanıcı arabirimini içermeyen sürümde, görev çubuğunda gerçek
zamanlı pencere önizlemeleri gibi grafik güzellikler de yok. Sürüm en
yüksek 8 GB bellek gibi donanım kısıtlamalarını da getiriyor.

Vista'nın Windows XP üzerine sadece görüntü değil, kod tabanı olarak da
yenilikler getirdiğini ve -aynı XP çıktığında duyurulduğu gibi- şu ana
kadar üretilen en güvenli Windows sürümü olacağı varsayımını kabul
edersek, Home Basic'in, modern bir işletim sistemine sahip olmak
isteyen giriş seviyesi kullanıcılar için olduğunu düşünebiliriz.

Diğer taraftan, modern işletim sistemi, sadece kod tabanına getirilen
yeniliklerden ibaret değil. Bugün, kullanıcının bilgisayarıyla
etkileşimi, hem bilgisayar başında geçirilen saatler açısından, hem de
bu saatlerin verimliliği açısından oldukça önemli. Mac'ler ve Linux
grafik arabirimlerinin sunduğu kolaylıkl/güzellik elemanları Home
Basic'te bulunmuyor ve Home Premium ile arasında amazon.com fiyatlarına
göre yaklaşık 40 USD fark var, bu fark, Premium'u tercih etmek için
yeter de artar bile.

Home Basic'in diğer özelliklerini sıralarsak:

• User Account Control (UAC), Windows Defender gibi güvenlik bileşenleri.
  
• Windows ReadyDrive/ReadyBoost, SuperFetch gibi performans özellikleri
  
• 8 GB bellek ve 1 fiziksel işlemci desteği (Bellek miktarı 32 bit işlemcilerde 4 GB ile fiziksel olarak sınırlı)
  
• Gerçek zamanlı yedekleme ve yedekten geri getirme
  
• Internet Explorer 7(+), Windows Mail
  
• Windows Calendar, Contacts, Sidebar, Games Explorer
  
• Aynı anda 5'e kadar ağ bağlantısı
  

Bunların dışında, Windows Meeting Space ve Remote Desktop gibi
özellikler kısıtlanmış; örneğin Remote Desktop sunucusu yok, sadece bir
sunucuya bağlanmak için istemci var.

Windows Vista Home Premium (239 USD)

Windows Vista Home Premium'u, aksesuarlı Home Basic olarak
adlandırabiliriz. Aero'yu kullanabildiğiniz en ufak sürüm de bu. Home
Premium, Home Basic'in tüm özelliklerini taşıyor ve bunların üstüne
yenilerini ekliyor, veya kısıtlamalarını kaldırıyor. Ek özelliklerden
bazıları şunlar:

• 64 bit makineler için 16 GB bellek desteği ile 2 fiziksel işlemci
  
• Windows Media Center; WMC HDTV ve Xbox360 uyumluluğu
  
• Movie Maker, DVD Maker
  
• Tablet PC ve Touchscreen desteği, Windows SideShow
  
• Network Projector desteği
  
• 10'a kadar ağ bağlantı desteği
  
• Windows Aero kullanıcı arabirimi, gerçek zamanlı görev çubuğu önizlemeleri, Flip 3D
  

Bunlarla birlikte, Windows Meeting Space'teki sadece
görüntüleme sınırlaması kaldırılmış, WMS tam işlevsellikle çalışıyor.
Home Basic'te öne sürdüğümüz görüşlerle uyumlu olarak, Vista'ya geçmek
isteyen ev kullanıcılarının bu sürümü alması uygun gözüküyor. Aradaki
%20 civarında fiyat farkı için değer.

Windows Vista Business (299 USD)

Windows Vista Business, adından anlaşıldığı üzere işyerleri için
düşünülmüş. Eğlence ve görüntü seçenekleri açısından Windows Vista Home
Basic ile Home Premium arasında kalıyor; Basic'te olmayan üç boyutlu
masaüstü etkilerine sahip olmakla birlikte, Home Premium'da bulunan
Media Center, Movie Maker ve DVD Maker eksik. Ayrıca -yine her iki Home
sürümünde bulunan- ebeveyn kontrolleri de iş ortamında kullanılacağı
düşünülerek kaldırılmış.

Bunlar dışında kalan özellikleri, Windows Vista Home Premium'unkilere eklemek üzere sıralarsak:

• Kaldırılan bellek sınırlaması
  
• Windows Shadow Copy, şifrelemeli dosya sistemi (EFS), tam sistem yedeklemesi
  
• Internet Information Server
  
• Remote Desktop Server
  

Ayrıca Home sürümlerindeki sınırlı olarak varolan işlevlerin
tamamının sınırlamaları yokedilmiş. Bu haliyle, pek çok iş ortamında
kullanılmak üzere çıkan sürüm bu.

Windows Vista Enterprise (Sadece Volume Licensing)

Windows Vista Enterprise, sadece Volume Licensing ile sunulacak. Teknik
olarak bir Business sürümü üzerine BitLocker gibi eklerin koyulması.

Windows Vista Ultimate (399 USD)

RC2 ile kurulan, dolayısıyla bizim incelemizde kullanılan Vista sürümü
Ultimate Edition. Yukarıya çıkıp, diğer sürümlerde sıraladığımız
özelliklerin hepsini alt alta yazın ve kenarları yuvarlatılmış siyah
bir kutuya koyun. Ah, üstüne de Home Basic'in iki katı kadar bir fiyat
etiketi yapıştırın!
Windows Vista: Değer mi?

Görünüm ve kullanım kolaylığı yönlerinden, Windows Vista, daha önce
sistemiyle uğraşmak isteyen kullanıcıların üçüncü parti yazılımlarla
sağlamaya çalıştığı geliştirmeleri ve yeni altyapısından faydalanarak
daha fazlasını getiriyor. Bunu, Windows XP'ye alışık kullanıcıların
alışkanlıklarını çok fazla değiştirmekten kaçınıyor. Bu geliştirmeler,
Linux ve Mac OS grafik masaüstü ortamlarıyla karşılaştırıldığında
devrim yaratacak bir şey içermiyor, ancak özellikle oyun ve ihtiyaç
duydukları başka özelleşmiş uygulamalar için Windows kullanmak zorunda
olan kullanıcılar için en sonunda "medeni" bir ortam sunuyor.

Büyük oranda değişen altyapı, Windows sunucu sürümlerinden aldığı
katkılarla, yine bir "Şimdiye kadarki en güvenli Windows" izlenimi
veriyor. Güvenlik yetenekleri yazıda bahsettiğimizden çok daha geniş ve
bol miktarda yeni düşük seviye özellik içeriyor. Srücü altyapısı, bazı
donanımlar için ilk etapta sorunlara gebe ama donanım -ve yazılım-
üreticileri, sorunlu ürünleri Vista altında daha iyi çalıştırmak için
hızlı davranacaklardır. Hatırlatmakta fayda var ki bunların kendilerini
kanıtlamaları için zaman gerek.

Vista'nın önündeki engellerden birisi, Windows XP'nin başarısı.
Eleştirilen pek çok yönüne karşın, Windows XP'nin masaüstündeki
yaygınlığı birden fazla şekilde Vista'nın başarısını da etkileyecek,
daha doğrusu muhtemelen geciktirecektir. Herşeyden önce herke
donanımını ve yazılımını Windows XP için üretiyor. Bunlar, sorun
çıkaranlar olsa da genellikle Vista altında çalışabiliyor veya kısa
zamanda Vista ile ilgili sorunları aşacaklar. Ama zaten ihtiyaç
duyduğunuz uygulama, sahip olduğunuz Windows XP altında çalışıyorsa,
neden masrafa giresiniz ki? Bu anlamda Windows XP-Windows Vista geçişi,
Windows 98-Windows XP geçişi gibi değil. Windows XP, o zamanlar bir
önceki sürüme göre hemen belirgin olan özellikler içeriyordu. Özellikle
ev kullanıcıları içinse Windows Vista, Windows XP'nin makyajlanmış
halinin çok ötesinde algılanmayabilir.

Windows Vista'nın getirileri bir de fiyat ve donanım açlığı nedeniyle
gölgeleniyor. Özellikle ek bellek ihtiyacı ile, Vista'ya geçiş maliyeti
oldukça yüksek. Ülkemizde uygulanacak fiyat politikasına bağlı olarak,
Windows XP'nin oturmuşluğunu da gözönünde bulundurup, oldukça yavaş bir
geçiş bekleyebiliriz. Firmalar da gerekmedikçe böyle bir maliyete
katlanmak istemeyeceklerdir. Bu geçiş sırasında bellek modül fiyatları
da kıpırdanabilir.

Windows Vista aynı zamanda daha önceki Windows'larda olmayan
kısıtlamalar da getiriyor. Yapılan değişiklikle lisans anlaşması biraz
daha yumuşadı belki, ama başlı başına ayrı bir yazı konusu olabilecek
başka kısıtlamalarla birlikte, bazı kişiler için yenilir yutulur
cinsten değil. Bir örnek, dijital hak korumaları için destek içermeyen
monitörlerde görüntü kalitesinin azaltılabilmesi. Film üreticileri bunu
kullanmayla ilgili bir ipucu vermiyor ama en azından şu durumda
ellerinde olacak, kullanmaya kalkarlarsa da para ödeyip satın aldığınız
orijinal, yüksek kaliteli içeriği olduğu gibi izleyebilmek için bir de
monitör almanız gerekebilecek.

Maliyet hesaplarına, sürümler arasındaki farkları da katmak gerekiyor.
Windows Vista Home Basic çoğu kullanıcı açısından Vista'ya geçmeye
değmez. Tüm özellikleri almak içinse Türkiye'nin gelir seviyesine göre
ufak bir servet harcamak gerekiyor.

Guzel Bir Paylasim Yapmissin Saol

Paylasimlarinin Devamini Bekliyoruz